Aktarma Organları

Otomobiller aktarma organları, motor, arka düzen gibi sistemlerden oluşmaktadır. Bu sistemlerin aracı dış etkenlerden korumak, aracın çalışmasını sağlamak gibi görevleri vardır. Aktarma organları 6 farklı sistemden oluşmaktadır.

Aktarma Organları Nedir?

Motorun gücünü aktardığı organlara denilmektedir. 6 farklı organdan oluşur.

Aktarma Organları Çalışma Prensibi

Motor yakıttan elde ettiği ısı enerjisi ile bir güç oluşturmaktadır. Oluşan bu güç debriyaj aracılığı ile vites kutusuna aktarılır. Vites kutusu ise motordan gelen hareketi şafta, şaft diferansiyele, diferansiyel aksa iletir. Son olarak oluşturulan güç akslar tarafından tekerleklere iletilmektedir. Dolayısıyla güç aktarımı sonunda araç hareket eder ve mekanik enerji (hareket enerjisi) elde edilmiş olur.

Motor gücü --> Debriyaj  --> Vites Kutusu --> Şaft  --> Diferansiyel --> Aks --> Tekerlekler

Aktarma Organları Nelerdir?

• Debriyaj (Kavrama)
• Vites Kutusu
• Şaft
• Diferansiyel
• Aks
• Tekerlekler

Debriyaj

Kavrama olarak da bilinen aktarma organları sistemlerinden bir tanesidir. Araçta vites değiştirme imkanı sağlamaktadır. Motorda oluşan hareketi vites kutusuna iletir ya da vites kutusu ile ilişkisini keser. Dolayısıyla debriyaj motor ve vites kutusu arasında yer almaktadır.

• Debriyaj teli kopuk ise araç vitese geçmez.
• Sert ve ani kalkışlar debriyaj balatasının aşınmasına neden olmaktadır.
• Ayrıca taşıt hareket halindeyken debriyaj pedalına yarım bir şekilde basılması debriyaj bilyesinin bozulmasına sebebiyet vermektedir.
• Debriyaj balatasının yağlanmış ya da aşınmış olası debriyajın kaçırmasına neden olabilmektedir.

Vites Kutusu

Aktarma organları arasında yer alan vites kutusu aracın hızının ve torkunun ayarlanmasını sağlamaktadır. Vites kutusu aracın ileri ya da geri hareket etmesine imkan verir.

Şaft

Motorda oluşan ve vites kutusuna ulaşmış olan gücü diferansiyele aktaran organdır. Şanzımanın sabit olması ve aracın sürekli olarak düz bir yolda ilerlememesinden dolayı hareketli bir parçadır. Dolayısıyla bağlantı noktaları parçanın hareket etmesini sağlar. Aynı zamanda ağırlık yapmaması için içi boş çelikten üretilmektedir.

Aktarma Organları: Diferansiyel

Motorun hareketini tekerleklere, vites kutusundan gelen hareketi ise akslara iletmektedir. Almış olduğu hareketi 90 derece çevirerek akslara iletir. Aynı zaman virajda çekici tekerleklerin farklı hızlarda dönmesini sağlayarak güvenli bir sürüş sağlar.

Aktarma Organları: Aks

Diferansiyelden gelen hareketi tekerleklere ileten parçadır. Bu sayede araç hareket etmeye başlar. Aks kullanılacağı aracın sınıfına göre farklı çeşitlerdedir. Aks çeşitleri;

• Yarım Serbest Aks: Bazı otomobillerde, 4x4 modellerin arka akslarında ve kamyonetlerde kullanılmaktadır.
• Tam Serbest Yüzücü Aks Mili: Diğer aks çeşitleri yükle ilgiliyken tam serbest yüzücü aks mili diferansiyelden gelen dönüş hareketini tekerleğe iletmektedir.
• Üç Çeyrek Serbest Aks Mili: Uç kısmı koniktir. Tekerleğe cıvatalı olarak kullanılmaktadır.

Tekerlekler

Aktarma organları arasında yer alan tekerleklerin görevi frenleme performansını arttırmaktır. Üzerlerinde bulunan rakamlar lastiklerin boyutunu belirtmektedir.

• Lastikler araca binileceği zaman kontrol edilmelidir.
• Lastik kontrol edilirken hava basıncına, diş derinliğine ve aynı zamanda hasarlı olup olmadığına mutlaka bakılmalıdır.
• Lastik havaları az ise lastik kenarları çabuk aşınır. Aynı zamanda yakıt tüketiminin artmasına neden olur. Ayrıca direksiyonun zor dönmesine yol açtığı için sürüş güvenliğini tehdit eder.
• Lastiklerin havası fazla ise; lastiklerin orta kısmı aşınır ve ayrıca titremeler oluşur. Dolayısıyla sürüş konforu azalır.
• Araç lastiklerinin biri eski, diğeri yeni ise ya da lastik hava basınçları birbirinden farklı ise araç bir tarafa çeker. Dolayısıyla yine sürüş konforu azalır.
• Aktarma organları arasında bulunan tekerlek lastikleri eski ve aşınmış ise özellikle yağışlı havalarda kaza tehlikesini arttırır.
• Lastik değiştirmek için kriko ile araç kaldırılmaktadır. Bu esnada aracın hareket etmemesi için el freni mutlaka çekilmelidir. Aynı zamanda tekerleklere takoz konulmalıdır.